Sosna Limba
Pinus cembra
Środowisko
Występowanie
W Polsce w stanie dzikim występuje tylko w Tatrach.
Główną przyczyną bardzo ograniczonego występowania tego drzewa jest jego powolny wzrost i wyjadanie nasion i siewek przez ptaki i zwierzęta.
Główną przyczyną bardzo ograniczonego występowania tego drzewa jest jego powolny wzrost i wyjadanie nasion i siewek przez ptaki i zwierzęta.
W trzeciorzędzie limby porastały na cały obszar kontynentu eurazjatyckiego. Od okresu zlodowaceń zaczęło się zmniejszanie jej zasięgu a po tym okresie zmiana klimatu i pojawienie się świerka spowodowały zepchnięcie limby do obszarów wysokogórskich. Dalej w jej trzebieniu miał udział wypas bydła oraz pożary leśne co spowodowało stopniowe wyniszczenie limby w wysokogórskich położeniach w ciągu całych stuleci.
W Tatrach limba występuje na całej długości łańcucha pojedynczo lub w skupieniach, głównie przy górnej granicy lasu między 1300 a 1600 m n.p.m. Po stronie polskiej tworzy pas boru limbowego na pograniczu regla górnego i pasa kosodrzewiny.
W Alpach tworzy odrębne piętro borów modrzewiowo- limbowych na wysokości od 1450 do 2430 m n.p.m..
W Karpatach występuje jako relikt na bardzo ograniczonych i oderwanych od siebie terenach.
W Alpach tworzy odrębne piętro borów modrzewiowo- limbowych na wysokości od 1450 do 2430 m n.p.m..
W Karpatach występuje jako relikt na bardzo ograniczonych i oderwanych od siebie terenach.
Stanowisko
Typowe siedliska znajdują się na wysokościach od 1200 do 2600 m n.p.m.
Limba nie ma specjalnych wymagań glebowych. Rośnie głównie na skalistych zboczach, chociaż równie dobrze czuje się na nizinach na glebach glinianych, piaszczystych, piaszczysto-gliniastych dobrze nawodnionych umiarkowanie wilgotnej, lub wilgotnych. Jednym słowem Limba wyrośnie prawie na wszystkim.
Jedynym krytycznym warunkiem jej bytowania jest duża ilość światła, drzewo to wymaga stanowisk słonecznych, chociaż potrzebuje niewiele ciepła i wystarcza jej krótki okres wegetacyjny.
Limba jest wyjątkowa odporna na szkodniki, mróz (,do -50˚C), choroby i silny wiatr.
Limba nie ma specjalnych wymagań glebowych. Rośnie głównie na skalistych zboczach, chociaż równie dobrze czuje się na nizinach na glebach glinianych, piaszczystych, piaszczysto-gliniastych dobrze nawodnionych umiarkowanie wilgotnej, lub wilgotnych. Jednym słowem Limba wyrośnie prawie na wszystkim.
Jedynym krytycznym warunkiem jej bytowania jest duża ilość światła, drzewo to wymaga stanowisk słonecznych, chociaż potrzebuje niewiele ciepła i wystarcza jej krótki okres wegetacyjny.
Limba jest wyjątkowa odporna na szkodniki, mróz (,do -50˚C), choroby i silny wiatr.
Las
Limba jest charakterystyczna dla górnoreglowych borów świerkowych, tworzy także lasy mieszane z modrzewiem. Na górnej granicy lasu tworzy jednogatunkowe skupiska, rośnie również pojedynczo wśród kosodrzewiny.
Ochrona
Na terenie Polski gatunek ten podlega ścisłej ochronie. Limbę chroni ustawą o roślinach chronionych oraz to, że jest elementem parku narodowego. Ilość limb od czasu objęcia ich ochroną zaczął się zwiększać a ograniczenie wypasu pomogło w powiększeniu ilości młodych drzewek, które były łakomym kąskiem dla owiec.
Dlaczego wymaga ochrony?
W związku z powolnym wzrostem limba przegrywa walkę o światło w konkurencji z innymi gatunkami drzew. A młode siewki są chętnie zjadane przez zwierzęta wypasane w górach a nasiona przez ptaki i gryzonie.
Drzewo
Długość życia
Limba jest długowiecznym drzewem.
W Alpach dożywa kilkuset lat, a jednemu z drzew przypisuje się nawet 1200 lat, w literaturze alpejskiej nierzadko pojawiają się wzmianki o 1500 letnich drzewach.
Współcześnie żyjące Tatrzańskie limby są stosunkowo młode, na ogół mają nie więcej niż 300 lat, czyli doskonale pamiętają okres rozbiorów.
W Alpach dożywa kilkuset lat, a jednemu z drzew przypisuje się nawet 1200 lat, w literaturze alpejskiej nierzadko pojawiają się wzmianki o 1500 letnich drzewach.
Współcześnie żyjące Tatrzańskie limby są stosunkowo młode, na ogół mają nie więcej niż 300 lat, czyli doskonale pamiętają okres rozbiorów.
Wysokość
Limba dorasta do 110-15 m.
Rośnie i rozwija się bardzo powoli, przyrasta ok. 15 cm rocznie.
Zazwyczaj po 10 latach osiąga około 1,5 m, w warunkach naturalnych może minąć 30 lat, zanim osiągnie wysokość 1,3 m.
Najwyższa w Polsce Limba ma 21 m.
Rośnie i rozwija się bardzo powoli, przyrasta ok. 15 cm rocznie.
Zazwyczaj po 10 latach osiąga około 1,5 m, w warunkach naturalnych może minąć 30 lat, zanim osiągnie wysokość 1,3 m.
Najwyższa w Polsce Limba ma 21 m.
Korzenie
Potężne i silne rozwinięty system korzeniowy utrzymuje drzewo mocno w gruncie i dzięki temu powalenia limby przez wiatr są rzadkie.
Pień
Wyniosłe, majestatyczne drzewo grubości od kilkudziesięciu cm do 1,5 m.
Kora
U młodych drzew jest gładka, szarozielona z wiekiem szarzeje i pęka.
Drewno
Korona
Liście
Osadzone są gęsto na sztywnym, wzniesionym, krótkopędzie w pęczkach po 5.
Na po wewnętrznej stronie igły widoczne białawe linie aparatów szparkowych; na zewnętrznej stronie (wypukłej) brak aparatów szparkowych. Obecne 3 przewody żywiczne w miękiszu.
Na po wewnętrznej stronie igły widoczne białawe linie aparatów szparkowych; na zewnętrznej stronie (wypukłej) brak aparatów szparkowych. Obecne 3 przewody żywiczne w miękiszu.
Kwiaty
Kwitnie w czerwcu, a w wyższych położeniach na przełomie czerwca i lipca.
Osobniki hodowlane kwitną po kilkudziesięciu latach co 2-3 lata.
W naturze zakwita i owocuje po raz pierwszy dopiero w wieku 60-70 lat i tylko co 8-10 lat. W górach zaczyna kwitnąć w wieku 150-220 lat.
Osobniki hodowlane kwitną po kilkudziesięciu latach co 2-3 lata.
W naturze zakwita i owocuje po raz pierwszy dopiero w wieku 60-70 lat i tylko co 8-10 lat. W górach zaczyna kwitnąć w wieku 150-220 lat.
Szyszki i nasiona
Nasiona, duże, długości do 1 cm, nie posiadają skrzydełek, jadalne i smaczne. Przed kiełkowaniem, leżą przez rok lub dwa w ziemi.
Rozmaitości
- Limba jest niezwykle jest odporna na wyładowania elektryczne. Przy uderzeniu pioruna iskra elektryczna przebiega między korą a drewnem i takie limby "piorunowe" żyją i rozwijają się bez problemów.
- Czasem jest mylona z sosną czarną Pinus nigra, nasadzanym gatunkiem obcym. Sosna czarna różni się od limby dużo dłuższymi igłami skupionymi tylko po 2 w krótkopędzie.
- Nasiona są stosowane w kuchni ludowej. Po południowej stronie Tatr wyrabia się z nich olej limbowy.
- Niegdyś limba występowała w Tatrach Polskich dużo częściej, została jednak bardzo przetrzebiona przez wyrąb, a młode drzewka przez wypas owiec, objadających chętnie miękkie igły. Odnawia się trudno, bo smakowite orzeszki są łakomym kąskiem dla różnych ptaków jak dzięcioły, krzyżodzioby, a zwłaszcza orzechówki, oraz dla gryzoni, jak np. wiewiórki.
- Nasiona limby są chętnie zjadane i rozsiewane, przez ptaki, m.in. orzechówkę. Może ona zebrać ok. 25000 nasion w ciągu roku. Nie zjada ich od razu, tylko zakopuje w ziemi na zapas.
Drzewo a harcerz
Harcerz ma raczej marne szanse na spotkanie się z Limbą poza górskimi wędrówkami w miejscach jej występowania.
Dobre linki
http://kurowski.pl/pl/katalog-roslin/1/2/roslina/600,pinus-sibirica
http://ogrodnik-amator.pl/sosna_limba.php
http://www.wlin.pl/las/atlas-drzew-i-krzewow/atlas-drzew/sosna-limba/#&panel1-4
http://www.krzewy.pl/Pinus%20cembra/sosnalimba.htm
http://tatrypolskie.republika.pl/Tatry/Rosliny/limba.htm
http://slownik.ekologia.pl/116_Encyklopedia_lesna/5379_3_S_0_sosna_limba.html
http://dendrome.ucdavis.edu/treegenes/species/oracjpg/pinus_cembra_cone.jpg
http://amycampion.com/what-happens-when-you-tickle-a-pine-tree-in-spring/
http://www.wsl.ch/fe/biodiversitaet/projekte/Pc_General/index_EN
http://www.stihl.com/792.aspx?idTree=71#
http://ogrodnik-amator.pl/sosna_limba.php
http://www.wlin.pl/las/atlas-drzew-i-krzewow/atlas-drzew/sosna-limba/#&panel1-4
http://www.krzewy.pl/Pinus%20cembra/sosnalimba.htm
http://tatrypolskie.republika.pl/Tatry/Rosliny/limba.htm
http://slownik.ekologia.pl/116_Encyklopedia_lesna/5379_3_S_0_sosna_limba.html
http://dendrome.ucdavis.edu/treegenes/species/oracjpg/pinus_cembra_cone.jpg
http://amycampion.com/what-happens-when-you-tickle-a-pine-tree-in-spring/
http://www.wsl.ch/fe/biodiversitaet/projekte/Pc_General/index_EN
http://www.stihl.com/792.aspx?idTree=71#
Popełnił tiol Biolog